Magdalena Tulli "Szum" (Znak)

Szczegóły

Kategoria: Recenzje

Utworzono: piątek, 05, grudzień 2014 08:38

W jednym z wywiadów Magdalena Tulli powiedziała: „Każdy z nas ma w sobie taką dziecięcą część, wesołą albo smutną, albo spragnioną przyjemności. Każdy na swój sposób układa sobie z nią sprawy. Niektórzy wolą ją ignorować. Ja się ze swoją dziecięcą częścią koleguję, chronię ją, dbam o nią. I pilnuję, żeby nie rządziła moim życiem.” Dzieciństwo jest okresem, w którym budujemy fundamenty na dalsze życie. I choć zazwyczaj kojarzy się ono z radością, beztroską i szczęściem, niektórzy zdobywają w nim tak pokaźny bagaż doświadczeń, że staje się on piętnem na wiele lat.

Magdalena Tulli nie ukrywa, że jej najnowsza książka „Szum” jest bardzo osobista i zawiera wiele elementów autobiograficznych, a podobieństwo do prawdziwych osób wcale nie jest przypadkowe. Główną bohaterką powieści jest ona - bezimienna narratorka, która od najmłodszych lat zmaga się z wyobcowaniem i brakiem akceptacji przez otoczenie. Nie spełnia oczekiwań własnej matki uważającej, że dzieci to loteria - bo nigdy nie wiadomo, co się urodzi. A jej trafił się wyjątkowo nieudany egzemplarz, mający problem nawet z tak podstawowymi umiejętnościami jak czytanie i panowanie nad emocjami, zupełne przeciwieństwo jego - opanowanego i inteligentnego syna jej siostry. Niezrozumiana i wykluczona z towarzystwa bohaterka w dzieciństwie zaprzyjaźnia się z książkowym lisem, który żyje w lesie i uczy ją przebiegłości: milczenia i niezwracania na siebie uwagi oraz przypomina o ważnych sprawach. Z biegiem lat dziewczynka dorasta, ale żeby mieć szansę na normalne życie musi uporać się z przeszłością.

Narratorka jest córką ocalałej, która podczas wojny przeszła piekło, a te doświadczenia położyły cień na jej dalszą egzystencję. I choć pozornie wiedzie normalne życie, to uzależnienia od pewnej siebie młodszej siostry i niezdolności do uczuć wobec własnej córki nie potrafi i nie chce ukryć. Dziecko miało wzmocnić w niej poczucie normalności, ale kiedy okazało się, że żywego organizmu nie można ulepić na swoją modłę, nie kryła rozczarowania. W jej przekonaniu urodzenie potomka nie spełniającego oczekiwań obligowało ją tylko do zaspokajania jego podstawowych potrzeb i zwalniało z wkładania wysiłku w kształtowanie wzajemnej relacji.

„Szum” to powieść drogi jaką przechodzi główna bohaterka aby „wyjść” z roli ofiary i dziwadła. Naznaczona cierpieniem i bólem historia o budowaniu poczucia własnej wartości. Nasycona emocjami, symboliką i metafizycznymi odniesieniami, które nie tylko pozwalają w większym stopniu zrozumieć zmagania postaci, ale w bardzo obrazowy sposób uwypuklają te elementy, na które autorka chciała zwrócić uwagę czytelnika.

W najnowszej powieści Magdalena Tulli nie tylko miażdży wrażliwość odbiorcy i chwyta go za gardło i serce, ale też pobudza do refleksji i daje nadzieję. Pokazuje, że choć przeszłość jest nieodzownym elementem naszego życia i nie da jej się od tak wymazać, to można nauczyć się z nią żyć. A to, że ktoś kiedyś nas zaszufladkował nie oznacza, że do końca życia musimy w tej roli pozostać. I choć lektura nie jest łatwa, warto się z nią zmierzyć, ponieważ na tych niespełna dwustu stronach jest więcej prawdy o życiu i o człowieku niż w niejednym podręczniku do psychologii. Polecam.

Mariola Jarocka "Tajemnice starego lasu" (Zysk i S-ka)

Szczegóły

Kategoria: Recenzje

Utworzono: czwartek, 04, grudzień 2014 10:25

Uwielbiam książki dla dzieci. Zawsze mówię o tym otwarcie i głośno. Uwielbiam książki dla dzieci! Zwłaszcza te świetnie napisane, poruszające w sposób przystępny ważne zagadnienia i usiłujące ocalić od zapomnienia proste prawdy. Książki, które mądrą treść łączą z ciekawą fabułą. Dlatego też bez wahania sięgnęłam po Tajemnice Starego Lasu Marioli Jarockiej. Ten zbiór zabawnych, inteligentnych i wciągających historyjek sprawił, że nie tylko moja córka posiedziała przez dłuższą chwilę w jednym miejscu, ale i ja sama bawiłam się znakomicie.

Stary Las to miejsce dość szczególne. Szczególne dlatego, że zamieszkują go wyjątkowi lokatorzy, którym co rusz przytrafiają się najbardziej nieprawdopodobne przygody. Pan Gawron płaci dość wysoką cenę za nadmierną ciekawość. Myszka Zefirynka staje się nagle... cała zielona. Tchórz Tymoteusz rozpaczliwie szuka sposobu na to, by skutecznie zmienić swój wygląd. Kukułka Helenka zachowuje się jak mały niepoważny fircyk, zupełnie niezainteresowany żadnymi poważnymi kwestiami dotyczącymi ptasiej egzystencji. Jeż Ambroży pragnie znaleźć przyjaciela, którego nie odstraszą ostre kolce. Natomiast pani Ślimakowa o wdzięcznym imieniu Balbina zaczyna się obsesyjnie... odchudzać! I co wy na to? Zapowiada się ciekawie, prawda? A na tym przecież nie koniec. O nie! Mieszkańców Starego Lasu, którym przytrafiają się wszystkie te niecodzienne przygody, jest więcej! Znacznie, znacznie więcej...

Las to przestrzeń, która w literaturze pojawia się właściwie od zarania dziejów. Wybitni mistrzowie słowa wykorzystywali wieloznaczną symbolikę lasu, by przekazać głębszą treść, wykreować odpowiedni nastrój, wyrazić odwieczne prawdy nie wprost, oddalić się od banału. Las jako miejsce szczególne czy przestrzeń stanowiąca fundament świata przedstawionego pojawia się w między innymi w Dziejach Tristana i Izoldy, w Boskiej komedii, Makbecie, Panu Tadeuszu, Balladynie... Tak wymieniać można, rzecz jasna, w nieskończoność. Las jednak szczególnie upodobali sobie zwłaszcza autorzy bajek, baśni, a także zbieracze legend. To właśnie w lesie Czerwony Kapturek spotyka podstępnego wilka, w lesie mieszka jelonek Bambi, las staje się azylem królewny Śnieżki, przez las prowadzi droga do zamku Bestii, w lesie przeżywa swoje przygody Kubuś Puchatek i jego drużyna, w lesie błądzą Jaś i Małgosia... Za każdym razem przestrzeń ta wykorzystana zostaje w innym celu. Symbolizuje zło, wewnętrzne lęki, zagubienie, pułapkę, mroczne strony ludzkiej natury, ale bywa też miejscem magicznym, dobrym, ostoją tego, co naturalne, poddane prawom przyrody i skontrastowane z hałaśliwą miejską cywilizacją.

Mariola Jarocka również zaprasza nas na wycieczkę do lasu. Jej Stary Las odbiega jednak nieco od utartych literackich standardów. Jest wprawdzie ogromny, niezmierzony, tajemniczy, czasem nawet groźny, a jednak już od pierwszych kart czujemy się tu dobrze, bezpiecznie, jak u siebie. Zbiór opowiastek o mieszkańcach Starego Lasu to tak naprawdę zbiór mini-parabol o ludzkich przywarach, słabościach i małych grzeszkach. Przeczytamy tutaj o tym, do czego prowadzi nadmierna ciekawość, buta, egoizm, zazdrość i brak zdolności do głębszej refleksji. Przeczytamy również o tych lepszych stronach ludzkiej natury. O bezinteresownej przyjaźni, poświeceniu i empatii, o którą często tak trudno. Mariola Jarocka pisze o prostych prawdach i fundamentalnych wartościach. O tym, co powinno wyznaczać kierunek i decydować o jakości kontaktów międzyludzkich. Przy okazji raczy nas zabawnymi, „alternatywnymi” wyjaśnieniami pewnych przyrodniczych zjawisk. Jeżeli zatem nie wiecie, dlaczego wiewiórki mają długie i puszyste ogony, pasikoniki noszą zielone kubraczki, a borsuki są... siwe, koniecznie przeczytajcie Tajemnice Starego Lasu. A przede wszystkim przeczytajcie tę książeczkę swoim dzieciom. To dla maluchów naprawdę świetna, mądra, pobudzająca wyobraźnię lektura. Gorąco polecam.

Sławomir Michał "Strefa Pawłowa" (Novae Res)

Szczegóły

Kategoria: Recenzje

Utworzono: środa, 03, grudzień 2014 09:14

Im szybciej rozwija się nasza cywilizacja, tym większą popularność w świecie sztuki zyskuje motyw postapokalipsy. Przemysł filmowy, podobnie jak gier komputerowych, od wielu lat wykorzystuje go do tworzenia sugestywnych obrazów przyszłości ludzkości, najczęściej w kontekście poważnego konfliktu zbrojnego. Popularne "post-apo" na dobre zadomowiło się także w papierowych grach fabularnych ("Neuroshima") i literaturze, czego dowodem ogromna popularność "Metra" Dmitrija Głuchowskiego. "Strefa Pawłowa" Sławomira Michała próbuje wpisać się w ten nurt, niestety - z nie najlepszym skutkiem.

Głównym bohaterem tej dziwacznej historii jest profesor Ilja Andrejewicz Pawluczenko - rosyjski ekspert do spraw bezpieczeństwa atomowego, który prowadzi swoje badania na pierwszej linii frontu - w Kutuzowsku, znajdującym się nieopodal legendarnej Strefy Pawłowa. W tajemnicy jednak szykuje ekspedycję mającą wyruszyć w sam środek skażonego radioaktywnie obszaru, której celem będzie zburzenie Świątyni Zagłady - głównej siedziby Błękitnej Armii atakującej bez chwili wytchnienia ludzkie siedliska.

"Strefa Pawłowa" podzielona jest na dwie części. W pierwszej śledzimy przygotowania Pawluczenki do wyprawy, jego kontakty ze światem przestępczym i próbę ukrycia swoich zamiarów przed rządem. Druga natomiast, ważniejsza z punktu widzenia wymowy całej powieści, skupia się na podróży profesora przez Strefę, w trakcie której przechodzi wewnętrzną przemianę rodem z klasycznych powieści XIX i XX wieku. Niestety, autor skupił się głównie na tym, praktycznie rezygnując z właściwej fabuły. Przez taki zabieg powieść, choć idzie w kierunku okładkowego "thrillera psychologicznego", sprawia wrażenie ospałej, by nie rzec – przegadanej, zwłaszcza w końcówce.

Mocną stroną postapokaliptycznych historii są pomysły na to, jak i dlaczego zmienił się nasz świat. Pełne tego typu konceptów było wspomniane już "Metro", co stało się prawdopodobnie przyczyną tak wielkiego sukcesu serii Rosjanina. Sławomir Michał, czego przeboleć nie mogę, nakreślił interesującą scenerię postnuklearnego świata, ale nic nam z niego nie wyjaśnił. Mamy więc Strefę Pawłowa będącą ogromnym obszarem emitującym niesamowite ilości promieniowania, jest tajemnicza Błękitna Armia złożona z ludzi mających za cel zniszczenie reszty ludzkości, dostajemy wreszcie kilka niezłych zagadek w trakcie podróży głównego bohatera przez (prawie) opuszczone stepy. Co z tego, skoro autor zadał mnóstwo pytań, a na żadne nie odpowiedział. No dobra, gdzieś między wersami wskazuje nam przyczyny powstania Strefy, ale dla mnie to i tak o wiele za mało.

Nie można jednak Michałowi odmówić dobrego warsztatu. Prezentowane przez niego opisy są barwne (na ile mogą takie być w tym ponurym świecie) i precyzyjne, a nakreśleni bohaterowie - różnorodni i wiarygodni. Drażniły mnie co prawda wewnętrzne monologi Pawluczenki, których jeden akapit potrafił zając całą stronę, ale to już chyba cecha powieści psychologicznych. Autor nie radzi sobie z budowaniem napięcia i rozwijaniem fabuły - na tym powinien się skoncentrować udoskonalając swoje umiejętności.

Ostatecznie, choć dużo narzekam, "Strefę Pawłowa" czyta się szybko i, momentami, z przyjemnością. Jestem po prostu zawiedziony, że książka reklamowana jako polski głos w dyskusji nad twórczością Głuchowskiego, okazała się w rzeczywistości szkolną lekturą opakowaną w ciekawszy niż zazwyczaj świat przedstawiony.

Artur Górski, Jarosław "Masa" Sokołowski "Masa o pieniądzach polskiej mafii" (Prószyński i S-ka)

Szczegóły

Kategoria: Recenzje

Utworzono: wtorek, 02, grudzień 2014 08:33

„Nie uprawdopodobniono, iż majątki osiemnastu liderów grupy pruszkowskiej i osób z nimi powiązanych rodzinnie i towarzysko pochodzą chociażby pośrednio z czynów zabronionych (...) Nie uprawdopodobniono, że do spółek powiązanych z grupą pruszkowską wprowadzono środki finansowe pochodzące z przestępstw.” - fragment uzasadnienia umorzenia śledztwa w sprawie finansów „Pruszkowa”. W jaki więc sposób grupa pruszkowska zbiła majątek, który przekracza wyobrażenia przeciętnego zjadacza chleba i czy rzeczywiście o pieniądzach w polskiej mafii powiedziano już wszystko?

Jarosław Sokołowski „Masa” to jeden z najbardziej wpływowych gangsterów lat 90 - tych. Od 2000 roku świadek koronny, którego zeznania pogrążyły „Pruszków”. Do niedawna felietonista „Fokusa Śledczego”. Bohater książki „Masa o kobietach w polskiej mafii”.

Artur Górski – dziennikarz, pisarz, specjalista w problematyce międzynarodowej przestępczości zorganizowanej. Autor wielu powieści sensacyjnych, m.in.: „Gucci Boys”, „Al Capone w Warszawie”, „Gang” oraz rozmów z Jarosławem Sokołowskim - „Masa o kobietach w polskiej mafii” i „Masa o pieniądzach w polskiej mafii”.

„Masa o pieniądzach w polskiej mafii” to publikacja, w której narrator – Masa, w rozmowie z autorem – Arturem Górskim porusza tematy związane z mafijnymi finansami, ich źródłami i przepływami. Odkrywa kulisy prowadzonych interesów i uchyla drzwi do świata mafii, gdzie nie ma przyjaźni, tylko doraźne sojusze i interesy. Dzieli się wspomnieniami, anegdotami oraz subiektywnym stosunkiem do przedstawionych wydarzeń i osób. Ukazuje długą drogę jaką przeszedł od bramkarza w restauracji na szczyt zorganizowanej grupy przestępczej.

Polska mafia rodziła się już w czasach PRL-u i ówczesna władza w pewien sposób pomogła tym narodzinom, a w latach 80 -tych za naszą zachodnią granicą powstało Eldorado dla bandyckiej ferajny, która po upadku komunizmu była już gotowa na zarabianie pieniędzy w Polsce. Nowa formacja nie tylko miała pomysł na osiągnięcie zysków, ale też łączyła popyt z podażą na tych rynkach, gdzie państwo nie zaspokajało potrzeb obywateli. Nie miała też problemu z dostosowaniem się do zmian społeczno – ustrojowych, które stwarzały nowe możliwości i pozwalały na rozwój działalności. A łatwe i duże pieniądze stały się pokusą dla wielu młodych i starszych, którym zabrakło innego pomysłu na życie.

Z publikacji czytelnik dowiaduje się nie tylko skąd grupy przestępcze czerpały środki finansowe i kto na tym zarabiał najwięcej oraz gdzie uzyskane zasoby płynęły lub były inwestowane. Czerpie też wiedzę o tych, którzy stali w cieniu tej działalności oraz o sposobach zamiany nielegalnych pieniędzy na dobrze prosperujące. Nie brakuje również informacji na temat układów oraz tropów prowadzących do znanych i wpływowych osób. I choć większość wiadomości i poruszanych tematów znana jest odbiorcy ze środków masowego przekazu, to spojrzenie i komentarze Masy niejednokrotnie szokują i pozwalają spojrzeć na prezentowane zagadnienia z większej perspektywy.

Książka napisana jest prostym, trochę topornym językiem, ale przecież po narratorze trudno spodziewać się poetyckiego stylu, choć trzeba przyznać, że zgrabnie operuje metaforami, porównaniami, epitetami i wplata w wypowiedź elementy przestępczego slangu. Na szczęście autor uchyla przed czytelnikiem rąbek tajemnicy i oświeca go wyjaśniając, co znaczą m.in. kominy i kminy. Artur Górski uzupełnia też wypowiedzi narratora w sytuacjach, które wymagają wstępu czy słowa komentarza. Dużym plusem publikacji jest słowniczek, który zawiera gangsterską galerię, według Masy, składającą się z niezbędnych informacji na temat postaci pojawiających się podczas lektury książki.

Przeszłość Jarosława Sokołowskiego niewątpliwie niesie pokaźny bagaż doświadczeń i wpłynęła na jego stosunek do świata i ludzi. I choć ma świadomość, że w życiu dokonuje się dobrych albo złych wyborów, to podczas lektury trudno oprzeć się wrażeniu, że narrator nie ma wyrzutów sumienia, a wręcz chełpi się tym kim był i co robił. I choć jego postawa może wzbudzać skrajne odczucia, to trzeba mu przyznać, że ma głowę do interesów i umie korzystać z możliwości, jakie daje mu los.

„Masa o pieniądzach w polskiej mafii” to niewątpliwie ciekawa i godna uwagi publikacja, która pozwala czytelnikowi zajrzeć za kulisy nie zawsze czarno – białego gangsterskiego świata. Przybliżająca strukturę organizacyjną, która przez wiele lat funkcjonowała obok nas i rządziła się własnymi prawami i priorytetami. Mafia to biznes, tyle że oparty na specyficznych metodach działania. Polecam.