Marcin Grygier "Nie patrz w tamtą stronę" (Prószyński i S-ka)

Szczegóły

Kategoria: Recenzje

Utworzono: wtorek, 09, luty 2016 09:03

Miłośników powieści kryminalnych Nowy Rok przywitał debiutancką powieścią Marcina Grygiera pod tytułem „Nie patrz w tamtą stronę”. Nowe, rodzime i kolejne w stajni Wydawnictwa Prószyński i spółka, zaraz obok Rudnickiej, Lemberga czy Puzyńskiej nazwisko, które warto, a nawet należy zapamiętać.

Marcin Grygier nie bał się stworzyć, sformułować, a następnie przedstawić czytelnikom niezwykle brutalną zbrodnię, i to już na samym początku powieści. W puszczy Kampinoskiej zostają odkryte zmasakrowane zwłoki nastolatki, która zamiast swojej głowy ma łeb konia. Śledztwo prowadzi czterdziestoletni nadkomisarz Roman Walter, główny bohater powieści. Jak na rasowy kryminał przystało Walter to gliniarz po przejściach, nie stroniący od alkoholu. Jakże by inaczej. Poznajemy go w niedzielne popołudnie, skacowanego po „resecie” poprzedniego dnia, z ciężką głową i jeszcze cięższymi myślami. Wraz z pierwszym otrzymanym od mordercy esemesem nawet nie śmie podejrzewać, w jak misternie utkaną zagadką i niebezpieczną grę zostanie wplątany.

Autor powieści „Nie patrz w tamtą stronę” już od pierwszych jej stron sprawnie kieruje fabułą, powodując, że zapamiętujemy elementy, które podczas rozwiązania zagadki nabierają zupełnie nowego znaczenia. Wszystko pod szyldem „Lubisz patrzeć? Wiem, że lubisz.” i pewnego negatywnego w skutkach wydarzenia w szkolnej toalecie, które zostało zapamiętane w ten sposób: „Ale on stał, bezpieczny w tej kabinie, i patrzył, i patrzył, i patrzył…”. Mistrzostwo! Fenomenalne wręcz powiązanie poszczególnych elementów, zdarzeń i wątków, które na zakończenie eksplodują i łączą się w całość, dając pełny, jakże wyraźny obraz rozwiązania, które autor sprytnie przemycił w lekturze.

Fabuła została podzielona na dwa plany. Teraźniejszość, w której nadkomisarz Walter wraz ze swoim zespołem prowadzą śledztwo. Przeszłość, dzięki której poznajemy mroczną duszę czarnego charakteru oraz podłoże powstania wydarzeń. Pojawiają się również retrospekcje dotyczące traumatycznego przeżycia nadkomisarza. Dodatkowo, całość została podzielona krótkimi oraz bardzo krótkimi rozdziałami. Podobne metody zastosowała Joanna Opiat-Bojarska w „Koneserze” czy w serii o dziennikarce śledczej Annie Rogozińskiej, czy M. J. Arlidge w „Ene, due, śmierć”. Powyższe, plus właściwie skonstruowane sceny powodują, że od książki wręcz nie można się oderwać. Sprawia, że przyspieszamy tempa, biegniemy wspólnie z bohaterami i niemal czujemy oddech mordercy na szyi. Z każdym postawionym przez nas krokiem zastanawiamy się, czy na pewno patrzymy we właściwą stronę?

W powieści nie ma zbędnych opisów, zbędnych dialogów, czy zapełniania na siłę stron. Jest tyle ile potrzeba by zrozumieć. Zwięźle i na temat. Bardzo po męsku. Jednak, nie da się nie zauważyć drobnych wpadek autora, niespójności, czy braku logiki oraz konsekwencji w scenach. No bo jak inaczej wytłumaczyć zgaszone światło w łazience, wewnątrz której nadkomisarz Roman Walter odkrywa samobójstwo Marioli Becker? Mało tego, ten wybitny glina nawet się nie zdziwił. Otwiera drzwi i zapala światło, by dostrzec zwłoki w wannie. To normalne, prawda? Tylko czemu zapala światło? Kilka minut wcześniej zwłoki musiały same wstać, rozlać wodę w łazience i na zewnątrz, tak aby mogła być ona zauważona przez nadkomisarza, następnie zwłoki powinny zgasić światło, zamknąć się w ciemnej łazience i powrócić do wanny, a tam cierpliwie poczekać na znalezienie (strona 324-325)*. Prawda, że nie ma w tym nic nielogicznego? Podobnie z siostrą leśniczego: Gojnego, która panieńskie nazwisko nosi Szuszczyk (strona 162)**. Może i tak się zdarzyć, ale wypadało by wyjaśnić czytelnikom: czy to Gojny zmienił nazwisko, czy Szuszczyk to rodzeństwo cioteczne, stryjeczne, czy przyrodnie itp. Z przykrością stwierdzam, że tego i kilku innych niedoskonałości w fabule nie wyłapała również, a może przede wszystkim redakcja wydawnictwa Prószyński i s-ka. Nie zmienia to jednak faktu, że powieść jest napisana sprawnie, czyta się ją przyjemnie i co najważniejsze jest warta spędzenia z nią każdej minuty.

Z niecierpliwością należy wyczekiwać kolejnych powieści Marcina Grygiera. Fanom kryminałów polecam zaopatrzyć się w miejsce w domowej biblioteczce. „Nie patrz w tamtą stronę” do przeczytania w jeden wieczór. Aż strach spojrzeć w inną stronę!

*Strona 311, Grygier Marcin, Nie patrz w tamtą stronę

**Strona 246, Grygier Marcin, Nie patrz w tamtą stronę

Jolanta Guse "Opowiem o niej" (Prószyński i S-ka)

Szczegóły

Kategoria: Recenzje

Utworzono: piątek, 05, luty 2016 10:54

Autor: Agata Piątek

Opowiem o niej to przepiękna opowieść o trzech kobietach – Róży, Helenie i Glorii. Matce, córce, wnuczce. Tłem powieści są wydarzenia jakie miały miejsce w powojennej Polsce – od roku 1946 aż do roku 2009.  Sprawia to, że książka ma niesamowity, niepowtarzalny klimat. 

Róża straciła na wojnie męża, została na świecie sama, z córką Heleną. Nie było im łatwo, ale obydwie kobiety robiły co mogły, aby zapewnić sobie godziwy byt. Helena, młoda kobieta z głową pełną marzeń widziała swoją przyszłość inaczej, jak jej matka. Całym jej życiem był bowiem teatr. I kiedy dowiaduje się, że jest w ciąży, cały jej świat wywraca się do góry nogami. Kiedy na świat przychodzi jej córeczka, maleńka Gloria, Helena nie potrafi przelać swojej miłości na dziecko. Chociaż pragnęła dla Glorii prawdziwego, ciepłego domu, nie potrafiła być matką. Dla Glorii to babcia Róża była najważniejszą osobą w jej życiu, to ona stała się jej matką, przyjaciółką, powierniczką. Czy jednak babcia potrafi zastąpić dziewczynce matkę? 

Na nieco ponad trzystu stronach książki autorka zawarła przepiękną, wzruszającą, czasami bolesną historię. Historię dziewczynki odtrąconej przez matkę, dla której największą miłością był teatr. Opowieść zaczyna się jeszcze przed narodzeniem Glorii,  następnie karty powieści ukazuję dziewczynkę jako dziecko w wieku szkolnym, potem jako studentkę, a na końcu jako dorosłą już kobietę. Czytelnik towarzyszy Glorii przez całe jej życie, widzi jak dziecko staje się nastolatką, później dojrzałą kobietą. 

Róża i Helena diametralnie się od siebie różnią. Dla każdej z nich szczęście ma inny wymiar, co innego jest dla nich ważne, inaczej postrzegają świat. Gloria jest bardziej podobna do swojej babci, niż matki i być może dlatego to z babcią czuje się lepiej. Poznając historię Glorii nie potrafiłam zrozumieć postępowania jej matki, Heleny. Z jednej strony wydawało mi się, że jej poczynania są racjonalne, ale z drugiej strony ciężko było powstrzymać mi się od osądzania. To, co spotkało małą, niczemu niewinną dziewczynkę jest smutne i bolesne. Jak czuje się ktoś, kto jest odrzucony przez własną matkę? Jak taka osoba, dziecko, ma sobie w życiu poradzić, odnaleźć siebie i uwierzyć w swoją wartość? 

Losy kobiet – trzech pokoleń, wplatają się w historię Polski. Autorka przepięknie łączy ze sobą te dwa wątki – ukazuje jak wyglądało życie prostych ludzi po wojnie, a potem w czasie stanu wojennego. Pokazuje, jaki wpływ na psychikę człowieka mają wydarzenia z przeszłości i jak trudno jest zostawić za sobą właśnie ową przeszłość. Oprócz głównego problemu – porzucenia przez matkę, książka porusza też inne kwestie, chociażby alkoholizmu, nietolerancji czy homoseksualizmu. Wydawać by się mogło, że tematyka książki jest ciężka, ale autorka operuje językiem i słowami w taki sposób, że historia przekazana jest lekko, nie męczy czytelnika, absorbuje tak, że trudno jest przestać czytać.  

Opowiem o niej wciąga od samego początku. Rozdziały podzielone na okresy w historii Polski opowiadają historię trzech kobiet z jednej rodziny –Róży, Heleny, Glorii. To właśnie Glorii towarzyszymy przez całe życie, poznajemy jej historię od narodzenia aż do momentu, kiedy jest kobietą w podeszłym wieku.  Historia Glorii jest do bólu realna, bolesna i czytelnikowi towarzyszy szereg emocji – wzruszenie, ból, smutek, czasami złość. Książka zmusza do refleksji i przemyśleń, a zarazem jest lekka i piękna. Porusza do głębi, porywa czytelnika prostotą i szczerością, a jednocześnie emanuje z niej ciepło. Po tę powieść powinna sięgnąć każda kobieta, bez względu na wiek czy upodobania czytelnicze.

Artur Urbanowicz "Gałęziste" (Novae Res)

Szczegóły

Kategoria: Recenzje

Utworzono: czwartek, 04, luty 2016 13:26

Mitologia dawno temu zakorzeniła się w popkulturze i od tego czasu została przemielona na wszystkie możliwe sposoby. Wierzenia greckie, egipskie, słowiańskie czy - zwłaszcza ostatnio - nordyckie nie tylko przestały dziwić, ale wyczuwalne jest wręcz pewne znużenie spowodowane ich ciągły pojawianiem się w artystycznej przestrzeni. Są na szczęście jeszcze systemy religijne mniej zmaltretowane przez twórców - jeden z nich, w sposób niesłychanie wciągający, wykorzystał Artur Urbanowicz w swojej powieści "Gałęziste".

Fabuła koncentruje się wokół wakacyjnego wyjazdu dwójki studentów - Karoliny i Tomka - na Suwalszczyznę. W wyniku pewnego nieporozumienia, po dojechaniu na miejsce zostają zakwaterowani w małej wiosce gdzieś pośród lasów, co już nasuwa czytelnikowi kierunek, w którym będzie zmierzać historia. Tarcia między partnerami, seria nieprzewidywalnych wypadków, pozorowanych zbiegów okoliczności i sieć kontaktów przypominająca mafijną są energią napędzającą scenariusz, rozkręcający się bardzo powoli, ale posiadający zabójczą końcówkę.

Od samego początku autor nastawił mnie negatywnie do swojej powieści tłumacząc, że wszelkie rozbieżności z klasycznym językiem literackim są w książce umieszczone celowo i mają stanowić jeden z poetyckich środków wyrazu. Poczułem się trochę jak widz, któremu komik tłumaczy żart, zanim go opowie, żeby ten pierwszy na pewno zrozumiał. Ten lekki pretensjonalizm unosi się zresztą nad całą historią, co słusznie odstręczało część czytelników. Stąd pewnie bardzo mieszane opinie pojawiające się wśród recenzentów.

Ocena "Gałęzistego" jedynie przez ten pryzmat byłaby jednak bardzo niesprawiedliwa. Artur Urbanowicz stworzył całą plejadę interesujących postaci, z początku miałkich i nieciekawych, z każdą stroną nabierających jednak kolorów i życia. Należy także oddać autorowi to, że mniej więcej od połowy książki fabuła bardzo przyspiesza i ostatnie dwieście stron pochłania się tracąc poczucie czasu. Mam wrażenie, że powieść jest dokładną kopią drogi, jaką przeszedł autor od początkującego, raczej kiepskiego literata po sprawnego pisarza świadomie wykorzystującego dostępne narzędzia.

Atutem opowiedzianej historii jest także łatwość, z jaką autor miesza wątki fantastyczne z rzeczywistymi, gładko przechodząc między tymi światami. Aż do ostatnich stron nie wiemy, czy nienaturalne "przygody" bohaterów są skutkiem działania sił nieczystych, ingerencją istot spoza naszej rzeczywistości, wymysłem studentów lub niezrozumiałą projekcją ich świadomości. Jeśli dodać do tego absolutnie niespodziewaną końcówkę, otrzymamy, niepozbawiony wad, ale trzymający w napięciu, atrakcyjny thriller.

"Gałęziste" pełne jest niedoróbek, uproszczeń oraz ścieżek na skróty, przede wszystkim na poziomie języka. Początkowe problemy z nawiązaniem akcji i toporne przedstawienie bohaterów znikają jednak wraz z rozwojem historii Artura Urbanowicza. Gdyby od początku prezentował poziom ostatnich rozdziałów swojej książki, "Gałęziste" z miejsca stałoby się hitem. A tak jest solidnym przeciętniakiem, wartym jednak każdej wydanej złotówki z uwagi na wprawiające w osłupienie zakończenie.

Małgorzata Karolina Piekarska "Klasa pani Czajki" (Nasza Księgarnia)

Szczegóły

Kategoria: Recenzje

Utworzono: środa, 27, styczeń 2016 09:03

Ostatni weekend spędziłam w… gimnazjum! Nie jako uczestnik zjazdu absolwentów, czy w roli nauczyciela, tylko jako… czytelnik. Za mną bowiem lektura pełnej emocji i wyrazistych postaci powieści młodzieżowej osadzonej w środowisku szkolnym. 

Kiedy w czasach licealnych kupowałam dwutygodnik „Cogito”, moja młodsza siostra czytała „Victora”, a ja też zaglądałam do tego czasopisma. Obie z niecierpliwością czekałyśmy, aby poznać kolejny tekst M. K. Piekarskiej o perypetiach grupy gimnazjalistów. Opowiadania z cyklu „Klasa pani Czajki” publikowano w latach 2002-2004, potem wydano je w wersji książkowej. I to był hit! Powieść doczekała się paru wznowień, ukazała się w formie audiobooka, została przetłumaczona na język ukraiński, fragmenty znalazły się w podręcznikach do języka polskiego. W 2004 roku jako jedyna książka polskiego autora trafiła na listę bestsellerów tygodnika „Wprost” w kategorii "Dla dzieci i młodzieży”. Teraz dzięki wydawnictwu Nasza Księgarnia „Klasa pani Czajki” znów rusza na podbój serc młodych (i nieco starszych też) czytelników. Moje już zawojowała.

Bohaterami są uczniowie jednego z warszawskich gimnazjów, w ich klasie mają miejsce przeróżne animozje, konflikty, problemy, intrygi. Rozkwitają pierwsze miłości, trwające przyjaźnie zostają poddane próbie. Na własnej skórze gimnazjaliści uczą się na czym polega lojalność, uczciwość, odpowiedzialność, ile krzywdy mogą wyrządzić plotka i kłamstwo, ile zamieszania mogą uczynić niedopowiedzenia i domysły, jak łatwo kogoś ocenić po pozorach, albo jak łatwo na kimś się zawieść. Wspólnie uczą się, imprezują, jeżdżą na klasowe wycieczki. Dorastają do właściwego oceniania sytuacji, dokonywania wyborów i podejmowania decyzji. Nie jest to dla nich łatwe, po drodze będzie wiele łez, rozczarowań, porażek. Dla równowagi będą też wesołe chwile, sukcesy i dobre perspektywy.

Autorka stworzyła grupę wyrazistych postaci, każdej z nich poświęciła uwagę, pokazała je tak, że współczesnym nastolatkom nietrudno się z nimi utożsamić. Małgosia jest dość nieśmiałą, mądrą, oczytaną dziewczynką, ze względu na sytuację finansową rodziny nie może sobie na wiele pozwolić. Jej przyjaciółka, Kamila ma kompleks na punkcie swojego koloru włosów, podoba się chłopakom, sama jednak nie wie, czego chce, rani serca i coraz bardziej gubi się w plątaninie uczuć. Maciek nadrabia bogatym słownictwem i poczuciem humoru, uwielbia Harrego Pottera i scrabble. Biały Michał pasjonuje się komiksami. Czarny Michał to zadziorny i niepokorny typ, z sytuacją rodzinną nie do pozazdroszczenia. Kaśka stroi się do szkoły jak na dyskotekę, udaje „dorosłą” i bardziej doświadczoną niż jest. Kinga, kujonka, ma przed sobą sprawdzian ważniejszy niż ten z matematyki. Są jeszcze Ewka, Aleks, Wojtek zwany Nowym i reszta klasy. Ich wychowawczyni, polonistka, pani Czajka przez 3 lata wiele przeszła ze swoimi podopiecznymi, była wobec nich czasem surowa, ale zawsze sprawiedliwa, doceniała kreatywność i to, że młodzi ludzie obdarzali ją zaufaniem. Swoją rolę w fabule odegrali też Olek, który porzucił zajęcia z ceramiki na rzecz sportu, Krzysiek z III b, a także oczywiście rodzice, np. mama Maćka, tata Ewki, czy problematyczna matka Stasia. 

Małgorzata Karolina Piekarska - dziennikarka, reporterka, pisarka, autorka bloga „W świecie absurdów” – trafnie i realistycznie przedstawiła świat uczuć i problemów dorastającej młodzieży. Opisała codzienność nastolatków młodzieżowym językiem, z ich perspektywy, jakby umieściła wśród nich kamerę. W łączących się w całość opowiadaniach, z których każde zakończone jest wyraźną puentą, postawiła na dialogi, wartką akcję, humor słowny i sytuacyjny, pełne emocji opisy przeżyć bohaterów. Żadnych nudnych dłużyzn, to się „samo czyta”!

Być może za kilka lat gimnazja znikną z  mapy polskiej edukacji, czy stanowią dobry, czy zły twór – to kwestia dyskusyjna. Bez względu jednak na to, jak nazywa się placówka oświatowa, ile ma klas i z jakich podręczników w niej się korzysta, to sprawy i problemy nastolatków – niezależnie od miejsca i czasu - pozostaną podobne, wręcz takie same. Zmienia się tylko tło i rekwizyty. W czasach, które obejmuje fabuła „Klasy pani Czajki”, jeszcze nie wszyscy mają telefon komórkowy, ukazał się dopiero piąty tom serii o Harrym Potterze. Dla niektórych młodych czytelników to już niemal „prehistoria”. Ale i dziś są w szkołach takie Małgośki, Kamile, Kaśki, Maćki i Michały… Zakochują się, marzą, obrażają się, dokuczają sobie, uczą się na błędach, snują plany, chcą zaistnieć, zaimponować innym itp. 

Książkę czyta się jednym tchem, z zaangażowaniem w perypetie postaci, z sympatią bądź antypatią dla ich charakterów i postępowania. Odczuwa się nieco podobny klimat jak w powieściach Ewy Nowak, zresztą jej twórczość przywołana jest w treści. Nie znajdziemy tu „morałów” i porad wychowawczych, ale wystarczy tylko śledzić perypetie bohaterów i  wyciągać wnioski. Nie wnikam w temat, czy gimnazjum to „zuo”, ale każdemu uczniowi życzę, aby spotkał taką powieściową panią Czajkę na jakimś etapie swojej edukacji. 

„Klasę pani Czajki” poleciłabym nie tylko gimnazjalistom, czy ogólnie - nastolatkom, ale także rodzicom i nauczycielom, wychowawcom, opiekunom. Może taka lektura pomogłaby im inaczej spojrzeć na swoje dzieci, uczniów, wychowanków, lepiej ich poznać i zrozumieć, docenić wagę ich pozornie błahych rozterek i problemów. Skoro jesteśmy w szkolnej atmosferze, to na koniec wpisuję autorce Małgorzacie Karolinie Piekarskiej oraz Marcie Blachurze, która zaprojektowała okładkę, szóstki do dziennika, a czytelnikom zadaję pracę domową: przeczytać „Klasę pani Czajki”. Obowiązkowo! Będę pytać – o wrażenia.